Op woensdag 4 juni bezocht een Belgische delegatie de regio Haaglanden. Een werkbezoek dat in het teken stond van ‘transmurale zorg’. Vereniging Transmurale Zorg ontving hen samen met partners Saffier, Wijkz en Hadoks. Esther van Haute, senior onderzoeker van Vlerick Business School en initiatiefnemer van dit werkbezoek, beschrijft in onderstaand verslag haar ervaringen.

Gluren bij onze Noorderburen: een inspirerend studiebezoek aan Den Haag rond transmurale zorg

In het kader van ons lopende MINOZ-onderzoekstraject rond transmurale zorg trokken we op 4 juni met een delegatie van Belgische zorgprofessionals en onderzoekers naar Den Haag. Daar werden we hartelijk ontvangen door onze Nederlandse collega’s van de Vereniging Transmurale Zorg Den Haag e.o., een organisatie met veel ervaring in het faciliteren van samenwerking over de zorglijnen heen.

De keuze voor Nederland was geen toeval. Onze Noorderburen zijn op vele vlakken pioniers in het opzetten van duurzame, geïntegreerde zorgnetwerken. Waar de Belgische zorgsector volop zoekt naar werkbare modellen van governance en samenwerking tussen ziekenhuizen en eerstelijnszorg, heeft men in Nederland al heel wat stappen gezet richting een meer geïntegreerde en patiëntgerichte aanpak. Dit studiebezoek vormde dan ook een waardevolle afsluiter van onze onderzoeksperiode – een dag vol inzichten, concrete praktijkvoorbeelden en kruisbestuiving.

MINOZ en het belang van transmurale zorg
Voor wie ons werk nog niet kent: MINOZ is het onderzoekscentrum voor ziekenhuizen binnen het Healthcare Management Center van de Vlerick Business School. Al meer dan 25 jaar vormen we een praktijkgericht netwerk dat zich buigt over actuele uitdagingen in de ziekenhuissector. In deze onderzoekstermijn richten we ons specifiek op transmurale zorg, oftewel: samenwerking over de muren van het ziekenhuis heen, met externe zorg- en welzijnsactoren.

Transmurale zorg is geen luxe, maar een noodzaak. De zorgvraag wordt steeds complexer, en geen enkele organisatie kan deze uitdagingen nog alleen aan. Toch blijft de praktijk weerbarstig. Organisatie, financiering, coördinatie en governance van deze samenwerkingen botsen vaak op tal van obstakels. In België ontbreekt bovendien inzicht in hoe ziekenhuizen intern governance structureren om deze samenwerkingen duurzaam mogelijk te maken, en hoe overkoepelende aansturing in zorgregio’s vorm kan krijgen. Hierin wil MINOZ, samen met onze leden, verandering brengen.

Een warm welkom in Den Haag
Onze studiedag begon in het hart van Den Haag, waar we werden verwelkomd door Arnold van Halteren (directeur) en Sven Zeilstra (programmaleider) van de Vereniging Transmurale Zorg Den Haag e.o. Hun introductie bood een heldere inkijk in het Nederlandse zorglandschap en vormde het ideale vertrekpunt voor ons bezoek.

We leerden hoe Nederland werkt met zorgregio’s waarin samenwerking tussen huisartsen, ziekenhuizen, GGZ, ouderenzorg, welzijn en gemeenten structureel wordt georganiseerd en gefinancierd. De Vereniging Transmurale Zorg speelt hierin een unieke en verbindende rol in de regio Haaglanden. Niet als zorgaanbieder, maar als neutrale platformorganisatie die overleg faciliteert, projecten coördineert en bruggen slaat tussen sectoren. Hun ervaring toont aan hoe belangrijk het is dat er een actor is die geen eigenbelang heeft, maar wel het gezamenlijke belang kan dienen.

Na deze introductie gingen zij uitgebreid in op het governancevraagstuk: hoe breng je organisaties samen rond een gedeelde missie, hoe maak je werkbare afspraken, en hoe behoud je continuïteit in een steeds veranderend landschap? We spraken ook over de rol van technologie, bijvoorbeeld in het veilig delen van patiëntgegevens tussen organisaties. Digitale ondersteuning blijkt niet enkel een technische, maar tevens een organisatorische uitdaging. Het gesprek leverde heel wat bruikbare inzichten op voor onze eigen zoektocht naar werkbare structuren.

In de praktijk: werkbezoeken aan Haagse zorginitiatieven
In de namiddag trokken we de wijk in. Het eerste werkbezoek bracht ons naar Saffier De Drie Linden, een kleinschalig woon- en behandelcentrum voor ouderen met dementie. Hier kregen we niet alleen een warme ontvangst, maar ook een blik achter de schermen van hoe men op lokaal niveau samenwerking organiseert.

De zorginstellingen in de regio Haaglanden hebben een transmuraal samenwerkingsmodel opgezet rond ouderenzorg, waarin duidelijke afspraken gemaakt worden over wie welke bewoners opneemt, afgestemd op noden, capaciteit en profiel. Deze aanpak ontstond vanuit een gedeeld gevoel van urgentie: een groeiend aantal kwetsbare ouderen en een tekort aan geschikte opvangplaatsen. De kracht van deze samenwerking ligt in de heldere rolverdeling, het gedeelde eigenaarschap én de bereidheid om de zorgvraag collectief te dragen. Saffier illustreerde hoe ook een noodsituatie aanleiding kan zijn voor innovatie en duurzame samenwerking, mits betrokken partners elkaar écht vertrouwen.

Het tweede bezoek vond plaats in het Wijkz Servicepunt XL in Moerwijk, een bruisend wijkcentrum waar zorg en welzijn elkaar dagelijks vinden. Wijkz is een organisatie die welzijnswerk organiseert in nauwe samenwerking met partners uit onderwijs, veiligheid, wonen en zorg. Via laagdrempelige toegangspunten zoals dit Servicepunt kunnen buurtbewoners ondersteuning krijgen op maat, van jongerenwerk tot ouderenadvies, van sociale begeleiding tot preventieve zorg.

We kregen een rondleiding en leerden hoe deze samenwerking in het sociale domein werkt: wie neemt welke rol, hoe loopt de informatiedoorstroom en hoe blijven burgers centraal staan in een complex netwerk van voorzieningen?

Tot slot werd er een inspirerende sessie gegeven door Hadoks, de regionale huisartsenorganisatie die samen met de Vereniging Transmurale Zorg Den Haag e.o. toelichting gaf bij hun netwerkzorg rond palliatieve zorg. Hun aanpak toont hoe huisartsen, ziekenhuizen, thuiszorg en andere actoren zich rond de patiënt kunnen organiseren, met ruimte voor maatwerk én gezamenlijke besluitvorming.

Wat nemen we mee naar België?
De dag leverde niet alleen inspiratie op, maar ook concrete inzichten die we meenemen naar ons Belgisch onderzoeks- en beleidswerk:

• De kracht van regionale regie: een neutrale speler die het overzicht bewaart en samenwerking aanwakkert, blijkt essentieel.
• Vertrouwen als fundament: langdurige relaties, gedeeld eigenaarschap en wederzijds respect maken duurzame samenwerking mogelijk.
• Structuren die samenwerken ondersteunen: van duidelijke governance tot werkbare afspraken – samenwerking is geen toeval, maar een bewuste keuze.
• De patiënt als rode draad: transmurale zorg heeft enkel zin als ze vertrekt vanuit de noden en leefwereld van de patiënt – en niet vanuit de grenzen van instellingen.

Een waardevolle kruisbestuiving tussen België en Nederland
De dag werd afgesloten met een gezellig diner aan de kust, waar we de kans kregen om verder in gesprek te gaan. Wat vooral bijblijft, is de openheid van onze Nederlandse collega’s om hun inzichten, maar ook hun uitdagingen te delen.

Dit studiebezoek bevestigde nogmaals het belang van internationale kruisbestuiving. Door over de grens te kijken, krijgen we niet alleen zicht op andere modellen, maar ook op onze eigen blinde vlekken. Het motiveert ons om te blijven zoeken naar manieren om zorg in België geïntegreerder en duurzamer te maken.

Met hernieuwde inspiratie en concrete ideeën keren we huiswaarts, klaar om samen met onze MINOZ-partners de toekomst van transmurale zorg verder vorm te geven.